Tijdschrift voor Historische Geografie 6e jaargang (2021) 3

Het derde nummer van het Tijdschrift voor Historische Geografie van 2021 opent met een artikel van hoogleraar Landschapsgeschiedenis Theo Spek en historisch-ecoloog Harm Smeenge over de mogelijke landschapshistorische samenhang tussen Celtic fields en marke- en malebossen. Het viel de auteurs
van dit artikel tijdens hun onderzoeksprojecten steeds vaker op dat Celticfields in Drenthe, op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug niet in historische heidegebieden liggen, maar in bosgebieden die door bosecologen op basis van hun vegetatiesamenstelling als ‘oud bos’ worden bestempeld. Met andere woorden: Celtic fields uit de ijzertijd lijken opvallend vaak opgevolgd door middeleeuwse bossen, zoals markebossen in Drenthe en malebossen op de Veluwe. Dit vraagt om een nadere verkenning.

De tweede bijdrage speelt zich af in een ander deel van Nederland en betreft ook een heel ander thema. Historisch-geograaf Aad de Klerk bespreekt namelijk de lofzang op het Zeeuwse landschap, als de ‘tuin van Zeeland’. Hij probeert in dit artikel een antwoord te vinden op de vraag naar de oorsprong, het gebruik en het object van deze lofprijzingen.

Wilma Eelman gaat vervolgens nader in op de bouw van boerderijen in de polder Eierland op Texel door het Bureau Wederopbouw Boerderijen. De polder Eierland werd in het tweede kwart van de 19e eeuw bedijkt. Het landschap met zijn karakteristieke boerderijen werd echter in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd door een opstand van Georgiërs en de Duitse reactie. Het artikel beoogt inzicht te geven in de oorzaak van het vrijwel ontbreken van 19e-eeuwse agrarische gebouwen en de dominantie van de midden 20e-eeuwse boerderijen in dit gebied. Sander Wennemers, historicus en masterstudent Landschapsgeschiedenis in Groningen, beschrijft in het vierde artikel de Mauritslinie langs de IJssel. Deze rivier heeft door de eeuwen heen een belangrijke verdedigingsfunctie gehad. Eind 16e eeuw werd voor de bescherming van de Veluwe en het westen van Nederland de Mauritslinie aangelegd met 26 schansen. Van deze schansen zijn geen resten meer over. Toch zijn er tal van mogelijkheden om de verloren Mauritslinie langs de IJssel te onderzoeken en opnieuw onder de aandacht te brengen.

In de Reeks Landschap op Papier beschrijft Martijn Storms, sociaalgeograaf en cartograaf, aan de hand van een reeks kaarten de aanleg van de maliebaan in Leiden in de 17e eeuw, die samenviel met het graven van de trekvaart naar Den Haag en Delft. Ook dit nummer eindigt weer met het Literatuuroverzicht en de thg Berichten.

Losse artikelen kunt u sinds kort aanschaffen via de website van Amsterdam University Press of door rechts op de titel van het artikel te klikken.

                                                       Nummer 2021 (2)                                                                 

Tijdschrift voor Historische Geografie 6e jaargang (2021) 2

Het tweede nummer van het Tijdschrift voor Historische Geografie van 2021 bevat een artikel dat op het eerste gezicht niet direct ‘historisch-geografisch’ lijkt. Maar in het verhaal over de Marker Wadden plaatst historisch-geograaf Michiel Purmer dit nieuwste stuk Nederland in onze ruimtelijke geschiedenis en situeert de Marken Wadden in de geschiedenis van de natuurbescherming en de ruimtelijke ordening in Nederland.

In het eerste artikel beschrijft emeritus hoogleraar Guus Borger het ontstaan van De Zijpe en de Zuiderzee en gaat op zoek naar een verklaring en daarmee een datering voor het ontstaan.

Verder treft u een bijdrage aan van onderzoeker en stedenbouwkundige Jos Cuijpers over het dorp Lith in de middeleeuwen, dat een zeer interessante casus is omdat Lith stedelijke trekken kreeg, maar uiteindelijk toch een dorp bleef: een stadswording die niet doorzette.

Op basis van hun onderzoek in het Rijk van Nijmegen en het aangrenzende Land van Maas en Waal bespreken Sjoerd Aertssen en Jef Gielen, samen met professor Theo Spek, de verschillende typen heggen en houtwallen die kenmerkend zijn voor dit gebied en de daar te onderscheiden landschappen. Zij betogen dat kennis van de geschiedenis en de aanleg van deze heggen, de traditionele ligging, opbouw en samenstelling onontbeerlijk is voor een goed herstel en beheer hiervan, omdat anders in een regio typen heggen worden ontwikkeld, die daar vanouds helemaal niet thuishoren.

In dit THG zijn vijf boekbesprekingen opgenomen en het nummer eindigt weer met het Literatuuroverzicht en de THG Berichten.

                                                       Nummer 2021 (1)                                                                 

Tijdschrift voor Historische Geografie 6e jaargang (2021) 1

Dit nummer van het Tijdschrift voor Historische Geografie is het eerste dat uitkomt bij Amsterdam University Press. De redactie heeft de afgelopen jaren een zeer prettige samenwerking gehad met uitgeverij Verloren, met name met Thys Verloren van Themaat en Anja van Leusden. Aan die samenwerking kwam een eind omdat Verloren zich weer gaat richten op zijn kerntaak: het uitgeven van boeken op het gebied van geschiedenis en aanpalende vakgebieden. Wij kijken met plezier terug op de jaren bij Verloren, maar hebben alle vertrouwen in de toekomst bij aup – ook met Anja, die net als thg de overstap naar aup heeft gemaakt. Voor u, de lezers, verandert er weinig. De samenstelling van de redactie en die van het tijdschrift zullen ongewijzigd blijven.

Dit nummer opent met een interview met Hans Renes die met pensioen gaat als docent aan de Universiteit Utrecht en als hoogleraar aan de Vrije Universiteit. Hij blikt terug op veertig jaar onderzoek in de historische geografie en de rol die het vak heeft gespeeld in beleid en praktijk. Vervolgens beschrijft Cor Nonhof een reconstructie van het oorspronkelijke reliëf van Delfland. Nonhof heeft recent een serie paleogeografische kaarten van Delfland gemaakt die de ontginning en bedijking van Delfland laten zien in de periode 1100-1300. Linde Stokvis schrijft in de serie Dorpen over het veendorp Beulake, dat in de 18e eeuw door stormvloeden in de golven verdween. Zij schreef er een scriptie over voor de masteropleiding Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Erik Schmitz, werkzaam als onderzoeker en tentoonstellingsmaker bij het Stadsarchief Amsterdam, laat in de rubriek Landschap op papier zien hoe de stedelijke dynamiek in 19e eeuw werd weerspiegeld in de contemporaine schilderkunst. Zijn artikel komt voort uit het onderzoek dat hij verrichtte voor de tentoonstelling Breitner, Israels en tijdgenoten. Amsterdam in aquarel en pastel die vanaf 2 maart te zien is in het Stadsarchief.

Het nummer eindigt met een bespreking van het proefschrift van Huiting Domeinen in beweging. Samenleving, bezit en exploitatie in het West-Utrechtse landschap tot in de Nieuwe Tijd en natuurlijk het Literatuuroverzicht en de Berichten.